Άρθρο του Βασίλη Γαλάνη
Πώς θα αποφύγετε το στρες !
Πόσες φορές δεν πιάσατε τον εαυτό σας ή άλλα στελέχη της εταιρία σας, να τρέχουν στους χώρους εργασίας για να επιλύσουν τα παράπονα των πελατών, να αντιμετωπίσουν προβλήματα που δημιουργεί η απουσία ορισμένων μελών του προσωπικού ή η δυσλειτουργία διαφόρων εξοπλισμών / μηχανημάτων, αναγκαίων για την υψηλού βαθμού ικανοποίησης που θέλουμε να προσφέρουμε στους πελάτες μας.
H κατάσταση αυτή, πολλές φορές οδηγεί σε έλκος στομάχου ή σε ασθένειες που έχει καθιερωθεί να λέγονται «αρρώστιες των διευθυντικών στελεχών», λόγω του «στρες» που προκαλεί. Το «στρες» δεν προέρχεται, όμως, από το καθημερινό άγχος, που είναι απόρροια της καθημερινής μας εργασίας. Έχει και άλλα διάφορα αίτια όπως λ.χ. τα φιλόδοξα σχέδιά μας σχετικώς με την επαγγελματική μας εξέλιξη ή ακόμη και από τα οικογενειακά μας προβλήματα.
Πάντως είναι αναγκαίο να θυμόμαστε ότι το «στρες» δεν έχει απαραιτήτως σχέση με αρνητικές καταστάσεις. Σχετίζεται και με ορισμένα θετικά γεγονότα του καθημερινού μας βίου: Μια προαγωγή μας στην εργασία μας, ένας γάμος συγγενικού ή φιλικού μας προσώπου, η γέννηση κάποιου μέλους της οικογένειάς μας.
Αυτού του είδους το «στρες» όμως είναι βραχυπρόθεσμο.
Το ανθρώπινο σώμα, γενικώς, είναι εφοδιασμένο με διάφορους μηχανισμούς ώστε να μπορεί να αμύνεται κατά του «στρες». Άλλωστε η ζωή χωρίς «στρες», δηλαδή χωρίς ένταση θα ήταν βαρετή …
«Στρες» που προκαλείται από προβλήματα.
Όταν ο άνθρωπος βρίσκεται σε κατάσταση με «στρες», ο οργανισμός αντιδρά μέσω μηχανισμών αμύνης. Οι άνδρες εκκρίνουν αδρεναλίνη και άλλες ορμόνες, για να μπορέσουν να αντεπεξέλθουμε σε μια κατάσταση εντάσεως.
Συνήθως, όταν οι άνθρωποι βρίσκονται σε τέτοιες καταστάσεις μπορούν και εργάζονται σκληρότερα και περισσότερο, αλλά για περιορισμένο μόνο χρόνο. Τα αποτελέσματα του «στρες» είναι γνωστά: Κοινές αδιαθεσίες, υψηλή πίεση αίματος, έλκος στομάχου, προβλήματα του καρδιαγγειακού συστήματος, πονοκέφαλοι, γαστρίτιδες, άγχος, αϋπνία και κούραση.
Τα αίτια που προκαλούν στρες
Το «στρες» εμφανίζεται τόσο στον τόπο της εργασία μας, όσο και εκτός εργασίας. Πάντως τα αίτια μεταξύ των δύο ειδών «στρες» είναι αλληλοεξαρτώμενα. Καθώς και τα αποτελέσματά τους.
Για παράδειγμα, ένας προϊστάμενος που αντιμετωπίζει προβλήματα στην οικογένειά του δεν θα έχει την απόδοση που πρέπει να έχει στο έργο του.
Κατ’ αναλογία, τα άτομα εκείνα που διακατέχονται από «στρες» στην εργασία τους λόγω εργασίας, ενδέχεται να αντιμετωπίζουν προβλήματα και στην ιδιωτική τους ζωή.
Βεβαίως, θα πρέπει να τονίσουμε ότι τα αίτια που προκαλούν «στρες», από άτομο σε άτομο είναι διαφορετικά.
Η «Αμερικάνικη Ομοσπονδία Στελεχών Επιχειρήσεων» (American Management Association) διεξήγαγε έρευνα και ζήτησε από 1.237 μέλη της να κατονομάσουν τρεις από τους κυριότερους παράγοντες που προκαλούν το «στρες». Το ερωτηματολόγιο κάλυπτε τον εργασιακό τομέα (σχέσεις του διευθυντή με το προσωπικό, προσωπικές σχέσεις και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει κατά τη διοργάνωση των δραστηριοτήτων του) και το οικογενειακό του περιβάλλον. Παραθέτω τα αποτελέσματα στον πίνακα που ακολουθεί.
Το στρες στην εργασία
Οι διευθυντές που ρωτήθηκαν για τον κυριότερο παράγοντα που προκαλεί το «στρες» στον τόπο εργασίας είπαν ότι αυτός έχει σχέση με το φόρτο της δουλειάς, με την πίεση του χρόνου και με ορισμένα χρονικά προγράμματα, τα οποία είναι ανάγκη να εφαρμοσθούν.
Ένας άλλος παράγοντας συνδέεται με την ανισότητα μεταξύ εκείνου που επιθυμεί να πράξει management και του έργου που είναι υποχρεωμένος να διεκπεραιώσει. Με λίγα λόγια: Δαπανά περισσότερο χρόνο για να ελέγξει π.χ. τιμολόγια από το να αφιερώνει τον απαιτούμενο χρόνο στην άσκηση των διευθυντικών του αρμοδιοτήτων και το σημαντικότερο στην ικανοποίηση του πελάτη.
Το στρες εκτός εργασίας
Η «Αμερικάνικη Ομοσπονδία Στελεχών Επιχειρήσεων» ασχολήθηκε και με τους παράγοντες εκείνους που προκαλούν στρες εκτός εργασίας.
Από τους 12 παράγοντες που προκαλούν στους managers στρες εκτός εργασίας, οι επτά παρατίθενται επί ποσοστιαίας βάσεως, στον πίνακα υπ’ αριθμό δύο (2).
Καταπολέμηση του στρες
Η καταπολέμηση του «στρες» είναι προσωπική υπόθεση και κάθε άτομο χρησιμοποιεί τους δικούς του τρόπους για την αντιμετώπιση των καταστάσεων ψυχολογικής εντάσεως.
Είναι, πάντως, βασικό να θυμόμαστε ότι η προσωπικότητα παίζει ένα πολύ μεγάλο ρόλο στις προσπάθειες που καταβάλλονται για την υπερνίκηση του «στρες».
Αλλαγές στον τρόπο ζωής και των καθημερινών απασχολήσεων μας μπορεί να αποδειχθούν επιτυχή μέσα στην αντιμετώπιση του «στρες».
Αντιθέτως, οι προσπάθειες να αλλάξουμε την προσωπικότητά μας είναι πολλές φορές επιζήμιες.
Πάντως και οι ακόλουθες οδηγίες, μπορεί να μας φανούν χρήσιμες.
Ασκήσεις γυμναστικής
Ο άνθρωπος όταν σωματικά είναι κουρασμένος, είναι περισσότερο ευάλωτος στο «στρες», το οποίο είναι δυνατό να τον ταλαιπωρήσει για μακρύ χρονικό διάστημα.
Μια μέθοδος στην οποία προσφεύγουν, στις ξένες χώρες, αρκετοί managers, είναι η έντονη γυμναστική.
Η μέθοδος αυτή απαλλάσσει το σώμα από την επιρροή του «στρες» και εξαναγκάζει τον οργανισμό να επιζητήσει την ανάπαυση (relax).
Η περίοδος της αναπαύσεως είναι καθοριστική για την απελευθέρωση ενός κουρασμένου οργανισμού από το «στρες».
Πηγές σταθερότητας
Ορισμένοι άνθρωποι μπορούν να καταπολεμήσουν καλύτερα το «στρες» προστρέχοντας σε «πηγές σταθερότητας», όπως είναι η θρησκεία, το οικογενειακό περιβάλλον ή οι παλιοί φίλοι και τα πρόσωπα της γειτονιάς μας.
Χόμπι
Οι managers, γενικώς, έχουν την τάση να αφήνονται να απορροφώνται από τις καθημερινές επαγγελματικές τους απασχολήσεις και να μην αφήνουν ελεύθερα περιθώρια χρόνου για απασχολήσεις που απαλλάσσουν από το «στρες».
Το χόμπι ή κάποια σχετικά απασχόληση που ικανοποιεί τα προσωπικά μας ενδιαφέροντα, αποσπώντας μας από την κουραστική εργασία, συχνά μπορεί να αποτελέσουν αποτελεσματικά όπλα στην καταπολέμηση του «στρες».
Βεβαίως, εξαρτάται από τον καθένα μας, ξεχωριστά, τι μέθοδο θα επιλέξει για να βοηθήσει τον εαυτό του, από παρόμοιες πιεστικές καταστάσεις.
Οι σκοποί διευκολύνουν
Ένας διευθυντής, που έχει θέσει ένα σκοπό σχετικά με το επάγγελμά του, μπορεί να αντεπεξέλθει με περισσότερη ευκολία στο καθημερινό «στρες».
Γιατί; Ίσως, αν θα έχετε παρατηρήσει, όταν εργάζεσθε για κάποιο σκοπό, ο εαυτό σας, σας βοηθάει να βάλετε το «στρες» μέσα σ’ ένα γενικό πλαίσιο. Το «στρες» αυτό που προέρχεται από τις προσπάθειες που καταβάλλουμε για να πετύχουμε ένα σκοπό μας, αντιμετωπίζετε όταν οι προσπάθειές μας έχουν κάποια ιδιαίτερη σημασία.
Η διατροφή
Όπως η γυμναστική, έτσι και σωστή διατροφή είναι ουσιώδης για να βοηθήσει τον ανθρώπινο οργανισμό να αντισταθεί στο «στρες».
Είναι γνωστό , ότι η διατροφή με τα ανάλογα γεύματα και φαγητά, έχει κι αυτή τις επιδράσεις της, από οργανισμό σε οργανισμό.
Ασκήσεις χαλάρωσης
Πολλοί managers έχουν ανακαλύψει διαφορετικούς τρόπους για να χαλαρώσουν όταν είναι κουρασμένοι.
Ασκήσεις αυτοσυγκέντρωσης ή απλώς και ένα περπάτημα γύρω από το τετράγωνο του σπιτιού μας είναι, επίσης, καλό φάρμακο κατά του «στρες». Για να μάθουμε ορισμένες ασκήσεις αυτού του είδους, υπάρχουν σήμερα σύλλογοι, οργανώσεις και εκπαιδευτήρια.
Διακοπές
Οι διακοπές είναι ακόμη ένας τρόπος για χαλάρωση. Ο πρόσθετος χρόνος των διακοπών είναι απαραίτητος για τους managers εκείνους, οι οποίοι εκτελούν τα καθήκοντά τους μέσα σε πίεση χρόνου.
Οι διακοπές είναι κάτι που δεν θα πρέπει να αγνοήσουμε αν θέλουμε να αποβάλουμε το «στρες».
Βελτίωση ικανοτήτων
Πολλοί managers αναγνωρίζουν ότι το «στρες» που τους καταλαμβάνει έχει σχέση με μια εργασία που έχει πολλές ή ιδιαίτερες απαιτήσεις. Στην περίπτωση αυτή, η βελτίωση των προσόντων μας και των ικανοτήτων μας είναι η καλύτερη λύση. Για να το πετύχουμε δεν έχουμε παρά να παρακολουθήσουμε ορισμένα σεμινάρια που έχουν σχέση με τις απαιτήσεις της εργασίας μας.
Άσκηση καλής διοίκησης
Μην ξεχνάτε ότι κι εδώ βοηθάει η αρχή, ότι η αποκέντρωση είναι η αρχή της διοίκησης.
Ένας από τους καλύτερους τρόπους για να αποβάλουμε το «στρες» είναι η άσκηση καλής και σωστής διοίκησης, όπως:
· Η ανάθεση ευθυνών ή έργου σε κάποια άλλα στελέχη μας ή σε μέλη του προσωπικού μας μπορεί να μας απαλλάξει σε μεγάλο βαθμό, από το «στρες».
· Η ανοικτή επικοινωνία με τους συνεργάτες μας, επί παραδείγματι και η καλύτερη γνωριμία μεταξύ μας, συμβάλλει στην αλληλοκατανόηση και στην αντιμετώπιση κοινών προβλημάτων. Επίσης, μας βοηθάει να πετύχουμε καλύτερα ή ευκολότερα ορισμένους κοινούς στόχους.
Και το στρες των συνεργατών μας
Πηγή «στρες» για τους managers είναι και το «στρες» που καταλαμβάνει τους υπαλλήλους τους.
Όταν οι υφιστάμενοί τους βρίσκονται σε «στρες» δεν μπορούν να αποδώσουν στα επιθυμητά επίπεδα. Όπως προανέφερα, ο άνθρωπος υπό «στρες» παρουσιάζει καλύτερα αποτελέσματα μόνο για ορισμένο χρονικό διάστημα.
Γενικώς, όμως, μειώνει την παραγωγικότητα του προσωπικού μας.
Ορισμένοι τρόποι για να προφυλάξουμε τους υπαλλήλους μας από το «στρες» είναι οι ακόλουθοι:
· Να αποφεύγουμε να αναλαμβάνουμε δεσμεύσεις για την επιτέλεση έργου σε χρονικά περιθώρια που δεν είναι λογικά.
· Να παρέχουμε βοήθεια στους υφισταμένους μας για να αποδώσουν όσο το δυνατόν καλύτερο έργο.
· Να ενημερώσουμε το προσωπικό μας προηγουμένως και εγκαίρως για τις αλλαγές που πρόκειται να γίνουν στην επιχείρησή μας.
· Αν δούμε ότι κάποιος από το προσωπικό μας αντιμετωπίζει συχνά «στρες» θα ήταν προτιμότερο να του μιλήσουμε και να προσπαθήσουμε να εντοπίσουμε τα αίτια που του προκαλούν αυτή την κατάσταση.
Προσωπική υπόθεση
Τα παραδείγματα που ανέφερα μας δίνουν μια ιδέα για το τι είναι το «στρες» και πως προκαλείται. Είδαμε, επίσης, παράγοντες που ευνοούν την εμφάνισή του εντός και εκτός του εργασιακού χώρου.
Με λίγα λόγια θα πρέπει να πούμε και το εξής: Το «στρες» ποικίλει από άτομο σε άτομο και οι αιτίες που το προκαλούν είναι διαφορετικές.
Το «στρες» είναι κάτι σαν προσωπική υπόθεση. Απομένει σ’ εμάς, λοιπόν να το καταπολεμήσουμε με τα μέσα που διαθέτουμε ως προσωπικότητα.
Οι κυριότεροι παράγοντες που προκαλούν το στρες στο χώρο της εργασίας
Δείγμα: 1237 manager’s
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ - ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΕΣ
Φόρτος εργασίας / πίεση χρόνου / χρονοδιάγραμμα που θα πρέπει να τηρηθούν
71,2%
Ανισότητα σχετικώς με το τι επιθυμώ και τι πρέπει να κάνω
50,1%
Το γενικό ¨πολιτικό¨ κλίμα της οργανώσεως.
48,4%
Έλλειψη αρμοδιότητας για τη λήψη αποφάσεων σχετικών με τα καθήκοντά μας.
39,2%
Έλλειψη στηρίξεως της εργασιακής αποδόσεως
37,4%
Μη ικανοποιητική σχέση εργασίας με τους ανωτέρους μας.
29,8%
Έλλειψη (η περιορισμός) ευκαιριών παραγωγής.
29,2%
Ανεπαρκείς αποδοχές σε σχέση με το επιθυμητό επίπεδο ζωής.
28,4%
Αλλαγή στη δομική οργάνωση / αναδιοργάνωση της εταιρίας.
27,85
Αβεβαιότητα για το μέλλον.
27,7%
Μακρύς χρόνος εργασίας / μακρινή απόσταση διαμονής
25,6%
Υποχρέωση συμβιβασμού αρχών προς όφελος της καριέρας
23,7%
ΠΙΝΑΚΑΣ 2
Οι κυριότεροι παράγοντες που προκαλούν το στρες εκτός εργασιακού χώρου
Δείγμα: 1237 μάνατζερς
ΠΑΡΑΓΩΝ
ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΕΣ
Οικονομικές δυσχέρειες
63,8%
Αρρώστιες – αδιαθεσίες
39,9%
Προβλήματα τέκνων
35,9%
Προβλήματα συζύγου
30,7%
Αλλαγή κατοικίας
22,1%
Ανεργία συζύγου
13,6%
Θάνατος συγγενικού ή φιλικού προσώπου
117%
Πηγή: (American Management Association)
* Οι ερωτηθέντες έπρεπε να κατονομάσουν τρεις παράγοντες
